Ze hebben 2 jaar geleden grootscheeps verbouwd, met de nodige vertragingen en bureaucratische toestanden. Ondernemen in Portugal vergt veel geduld en uithoudingsvermogen. Anja Ligtenbarg en Else Denninghoff Stelling weten er alles van. Ze vierden het afgelopen voorjaar 2013 het 20-jarig jubileum van hun ‘guesthouse’, middenin het historisch centrum van Coimbra.
“Toen we ons jubileumfeest vierden, nodigden we ook de inmiddels gepensioneerde orthopedist uit Lissabon uit die hier vroeger als student heeft gewoond. Hij heeft in die tijd enkele beroemde fado’s geschreven. Met tranen in zijn ogen herkende hij de authentieke tegeltjes in de ontbijtruimte. Portugezen en saudade, je kent het wel he?” Else vertelt het glimlachend.
Unesco
Casa Pombal is een klein, knus pension, gevestigd in een authentiek herenhuis in ‘de Alta’, de bovenstad van Coimbra, vlakbij de oude universiteit. De negen kamers zijn sfeervol ingericht, ieder met een eigen Portugees karakter. Een aantal biedt een magnifiek uitzicht over de stad en de rivier de Mondego. Recent werden delen van Coimbra toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Dat maakt de wijk waarin Casa Pombal ligt nog aantrekkelijker voor toeristen uit alle delen van de wereld.
Ondernemende vrouwen in Portugal
Wat is jullie achtergrond?
Else: “Ik ben geboren in Indonesië. Later vertrokken we naar Nederland. Ik heb diverse langere reizen gemaakt, zoals naar Hongarije, Indonesie, Peru etc. Ik werkte in de gezondheidszorg, maatschappelijk werk en in het onderwijs. Maar ik voelde me in Nederland nooit erg ‘senang’, ik verpieterde. Toen er een zomercursus was in Coimbra, georganiseerd vanuit de universiteit Leiden, was ik meteen verkocht. De mensen, de cultuur, ik vond het fantastisch hier. Er was destijds in dit oude deel van Coimbra geen accommodatie voor vakantiegangers en daarom besloot ik hier een guesthouse te beginnen. Toen ik dit huis vond, was het nog een ‘República’, een erkend studentenhuis. De voormalige eigenaar was een huisarts en zijn huishoudster ‘moederde’ over de inwonende studenten, onder andere over die student-orthopedist. “
Else vertelt dat ze destijds het pension met een andere vrouw bestierde. Deze vertrok echter van de ene op de andere dag met de Noorderzon, zij bleek het leven in deze cultuur niet aan te kunnen. Na een paar jaar leerde ze Anja kennen, die met man en kinderen in Gois woonde.
Anja: “Wij vertrokken 17 jaar geleden naar Portugal. Ik kom uit de Achterhoek en woonde ook in het Groene Hart. Ik was in 1992 voor het eerst op vakantie in Portugal en verpandde mijn hart aan het land. We kochten een ruïne en knapten die geleidelijk op. Nu woon ik in Coimbra en werk sinds 2006 fulltime voor Casa Pombal.”
Gasten
Else vertelt dat ze nu, na twintig jaar, een pas op de plaats maakt. “Toen ik begon, moest er veel worden opgeknapt aan het pand. Gelukkig waren er nog veel originele elementen bewaard gebleven, want in de omgeving is er heel veel gesloopt ten behoeve van de bouw van de nieuwe faculteitsgebouwen. Salazar had weinig oog voor authenticiteit. Het kostte jaren om het bedrijf op te bouwen. In het begin heb ik veel contact gemaakt met collega’s in Portugal voor samenwerking. Om gasten te trekken, plaatste ik advertenties in Opzij, de Volkskrant en NRC. Er kwamen al snel belangstellenden en met de allereersten, zoals een moeder en dochter, en nog enkele anderen uit die beginperiode, hebben we nog steeds contact. Destijds ging alles nog zonder internet, dus met briefjes heen en weer. Gelukkig werden we al snel opgenomen in reisgidsen zoals Guide de Routard, de Lonely Planet en de Rough Guide.”
Ondertussen belt er een gast aan. Hij is voor een paar dagen in Coimbra vanwege een congres en overnacht in Casa Pombal.
Anja leidt hem rond en vertelt hem, met een stadsplattegrond erbij, over de bezienswaardigheden en restaurants. “Onze gasten zijn van alle leeftijden, maar allemaal jong van hart”, zegt ze, als ze weer aanschuift bij het gesprek. “We schatten in wat ze interessant zouden vinden en geven veel suggesties en uitgaanstips. Het is de interactie met gasten. Dat maakt het werk zo boeiend.”
Else vult aan: “Helaas maken wij ook mee dat mensen hier komen met de verkeerde verwachtingen. Wij zijn een klein guesthouse in een oud stadshuis, midden in een studentenwijk in een van de oudste gedeelten van Coimbra. Als wij denken dat gasten bij ons niet op hun plaats zijn, dan helpen we ze om een andere accomodatie te vinden. Want voor ons geldt: de juiste gasten op de juiste plek.”
Anja vertelt: “Casa Pombal betekent ‘Duiventil’, en die naam proberen we eer aan te doen: een gastvrij huis waar reizigers in en uit vliegen en van harte worden verwelkomd. Coimbra, de eerste hoofdstad van Portugal, is ook niet zo’n grote stad, een beetje zoals Leiden, alleen dan wel op een berg gelegen. Overzichtelijk en genoeglijk.”
Else voegt toe: “We krijgen nu ook steeds meer Portugezen als gast, die de autenthieke decoraties en ornamenten meer en meer waarderen. Dat was vroeger niet het geval, toen moest alles nieuw en glimmend zijn. We zien daarin echt een kentering.”
Warmwaterkruikjes
Hebben jullie ooit spijt?
Else: “Nee, spijt nooit, al is het af en toe niet eenvoudig. Je moet als ondernemer altijd rekening houden met hoe de mensen over je praten. Je moet goodwill opbouwen en proberen vast te houden, je moet je wel aanpassen, want je wilt hier wonen en werken. En met de recente verbouwing hadden we elkaar wel erg hard nodig. De aannemer begon maanden te laat, het dak was er vier maanden af en we konden dus geen gasten ontvangen. Alle kamers en bedden waren onttakeld. Dat betekent inkomstenderving, en daar zit je niet op te wachten. Gelukkig is het nu af en zijn we tevreden met het resultaat.”
Anja: “Ik heb ook geen spijt. Onze gasten zijn vooral geinteresseerd in de cultuur en geschiedenis van Coimbra en omgeving daarom geven wij graag informatie over b.v. de beroemde universiteitsbibliotheek Joaninha, Santa Clara a Velha, Museu Machado do Castro, Conimbriga e.d. Maar we krijgen ook veel vragen over de Coimbra-fado, gastronomie en diverse wijnen.”
Ze pakken er de warmwaterkruikjes bij, die ze bij de gasten in bed leggen nu het ’s nachts koud is. “We hebben een hele verzameling beesten, en we schatten in welk dier bij welke gast hoort”, schateren ze. De gasten waarderen het persoonlijke en kleinschalige karakter van het guesthouse daarom des te meer. De commentaren en een score van 8.6 (december 2013) op Booking.com en tweemaal een ‘Certificate of Excellence’ van de beoordelingssite Tripadvisor, spreken boekdelen.
Hebben jullie veel contact met Portugezen?
“Ja, ze komen als gasten dus bij ons, en we ontmoeten in onze vrije tijd veel Portugezen. Er is hier ook zoveel te doen: musea, workshops, lezingen, films en concerten.” Else voegt toe dat veel leest, zeker nu Anja een groot deel van haar heeft overgenomen. Ze mediteert, en is sinds kort geinteresseerd in een project over permacultuur in Coimbra, waar o.a. geëxperimenteerd wordt met stadsmoestuinen. Daartoe is samenwerking met de buurtbewoners essentieel. Daarnaast is ze oprichter en stuwende kracht achter WING, het internationale vrouwennetwerk waarin, naast Portugezen, nog zo’n dertien andere nationaliteiten vertegenwoordigd zijn.
Willen jullie ooit terug naar Nederland?
Else zegt: “Nee, maar misschien denk ik er anders over als ik in een rolstoel terecht kom. Ik ben nu toerist in Nederland, ik bekijk het vanaf een afstand en moet altijd lachen als ik een afspraak wil maken met vrienden of familie. Iedereen zit maanden vantevoren al vol. Ze moeten van alles. Dat is niks meer voor mij.”
Ook Anja heeft weinig meer met Nederland. “Ik zou niet vrijwillig teruggaan. Ik haal nog steeds veel voldoening uit het werk, en heb hier mijn plek gevonden.”
Guesthouse Casa Pombal
Rua das Flores 18
3000-442 Coimbra
Portugal
tel. + 351 239 835 175 / +351 919 758 572
www.casapombal.com