Portugal Portal

In de Minho kruipen we onder een nat winterdek uit. Koud is het niet geweest. Het ruikt ineens naar voorjaar. Plots zien we overal citroengele velden, gifgroen gras, wilde lentewitte lelies, rode camelia’s, paarse magnolia’s en aloë vera met oranje bloemen. Er klinkt een intens vrolijk en aanstekelijk gekwetter van vogels. Voor onze ramen staat een familie adembenemende kersenbomen in volle tooi. We kijken voorzichtig en met kleine beetjes, bang dat de bloesem verdwarrelt.

Kersenbloesem

In Japan wordt de bloei van de kersenbloesem (Sakura) gevierd. Verwaaide bloesem symboliseert de dood. Zon, regen en wind bepalen de duur van de bloei, net zoals omstandigheden ons leven sturen. De handel en wandel van natuur en mensen zijn voor Japanners een en dezelfde. De kunst is accepteren dat het leven kort is.

Uren, maanden, dagen vliegen als een schaduw heen

“Wat doe je toch de hele dag in dat verlaten Noord-Portugal?” Bij contact uit Nederland moet ik die vraag vaak beantwoorden. “Het leven is kort. Er is zoveel te zien en te doen en hoezo verdoe jij je tijd op dat platteland?”

Lopen

We maken graag en vaak lange wandelingen kriskras door Porto of Lissabon, in de Serra da Estrela, op de Azoren of in de Argas of Peneda-Gerês, dicht bij huis. Onze voorpret begint du moment dat we besluiten waar en wanneer we gaan lopen. We pakken onze rugzakken in, rijden naar het hotel en liggend op bed kiezen we op Wikiloc een wandelgebied of -route voor de volgende dag. We gaan vroeg onder de wol en uit de veren. We lopen een uur of zes en dat dagen achter elkaar. Genieten.

Arcos de Valdevez onde Portugal se fez

Voor wandelaars en natuurgenieters is dit een van de betere plekken om te bivakkeren en van daaruit de omgeving te verkennen. Binnen een half uur zit je in de Peneda-Gerês. Sistelo, ook wel het Tibet van Portugal genoemd, offreert ruimschoots verheffend loopgenot. Er is een pad van houten vlonders aangelegd. Deze Ecovia do Vez van 37 km lang loopt langs de rivier de Vez waaraan Arcos ligt.

Het stadje is trots op haar legende. “Recontro de Valdevez”. Na de opheffing van het Vredesverdrag van Tui in 1143 is de strijd tussen Afonso Henriques en Keizer Koning Afonso VII van León weer opgelaaid. De Portugese Afonso weet dat de overwinning er niet in zit, maar wil zich niet zomaar gewonnen geven. Hij stelt een toernooi voor. Ridder tegen ridder. En wat denk je? De Portugese ridders winnen en daarmee schudt Portugal zich los van Spanje (Verdrag van Zamora).

Mindlessness

Steeds meer mensen houden op een app bij hoeveel stappen ze dagelijks zetten en zijn blij als aan het eind van de dag de teller op 10.000 plus staat. Een rage? Ja, oké, maar toch, deze groeiende belangstelling om (meer) te bewegen is ontstaan uit een behoefte. Of noodzaak?

Volgens Shara O’Mara, een Ierse neurowetenschapper word je tijdens een stadswandeling op een aangename mindless manier voortdurend afgeleid. Er zijn grofweg twee vormen van aandacht: onvrijwillige aandacht (door externe prikkels) en vrijwillige aandacht (voor zaken die jou op dat moment interesseren). De attention restoration theory stelt dat de fysieke omgeving de aandachtsspanne bepaalt. Lopen in de stad over drukke wegen en langs lawaaierige winkelstraten vereist onze onvrijwillige aandacht. Wandelen in de natuur herstelt je vrijwillige aandacht. Een berglandschap, een kolkende rivier, een bloementuin, insecten, zijn wezenlijk fascinerend. We kijken met aandacht, zonder dat het directe actie van ons vraagt.

Het Vitamine G-onderzoek, een grootschalige (Nederlandse) studie, bewijst dat mensen die in een natuurlijke omgeving leven minder last hebben van suikerziekte, hoge bloeddruk, angststoornissen, depressie en hartproblemen. Als je ontspannen bent, sta je open voor nieuwe ideeën, ervaringen, theorieën, mensen en levenswijzen.

Ongeveer de helft van de wereldbevolking leeft in steden en er wordt verwacht dat in 2050 wereldwijd 70 procent van de mensen daar woont. Steden moeten voldoende groene gebieden hebben, zodat ze leefbaar blijven. Lissabon is de EU’s groene hoofdstad dit jaar.

Shinrin-yoku in Portugal

Shinrin-yoku (bosbaden) is een Japanse vorm van mindfulness of natuurtherapie. Zie, hoor, ruik en voel. Laat de totale omgeving op je inwerken. Ga liggen en dompel jezelf onder in het bos. Ook in Portugal kan men zich (in groepsverband) door de magie van een bos laten overweldigen en inspireren: Banhos de Floresta.

Bosbaden

Bewegen is goed, lopen in een bos is nog beter. Naaldbomen geven essentiële oliën, zogenaamde phytoncides, af. Deze versterken ons immuunsysteem. Dus ademen we boslucht in dan zijn we minder vatbaar voor ziektes. Bosgrond is rijk aan goede en gezonde bodembacteriën. De bloeddruk gaat naar beneden, de hartslag vertraagt, onze hersenen werken beter. We zijn creatiever en minder gestrest.

Sinds we in de Minho wonen, zijn onze benen gespierder en worden onze handen groener. Hoe meer we van planten en bloemen weten, hoe meer we zien en herkennen.

Kortgeleden liepen we de PR5 PTB – Trilho de Entre Ambos-os-Rios à Ermida bij Arcos in het zuidwesten van de Peneda-Gerês. Een prachtig gevarieerde route: klimmen en dalen door bos, berg, weiland en een verlaten gehucht. Daar in een tuin stond een zonnebloem te stralen alsof het zomer was. We stopten automatisch om ernaar te kijken. Zonnebloemen met ongeopende bloemknop (onvolwassen) bewegen overdag met de zon mee van oost naar west. Gedurende de nacht keert de bloemknop terug naar oostelijke stand. Bloeiende zonnebloemen wijzen de hele dag naar het oosten. Heb je ooit een zonnebloem bekeken? Je ziet gele bloembladeren en een bruin hart, dat uit heel veel kleine bloemetjes bestaat. Als je goed kijkt, ontdek je hypnotiserende spiraalpatronen in de rangschikking van die bloemetjes. Tussen elk van deze bloemetjes ligt een gulden hoek.

De Gulden Snede of goddelijke verdeling

De gulden snede verdeelt een lijnstuk in tweeën op zo’n manier dat het grote gedeelte 61,8 procent van het lijnstuk beslaat en het kleine deel 38,2 procent. De gulden snede is de verhouding tussen het grote en kleine deel (ongeveer 1.6). Dezelfde opstelling wordt gebruikt bij het plaatsen van bioscoopstoelen, zodat we tussen de twee personen voor ons kunnen kijken. Ook bij zonnekrachtcentrales wordt dit patroon gebruikt: draaibare spiegels reflecteren het zonlicht naar een centrale toren. De bloemetjesdichtheid in de spiraalpatronen van de zonnebloem inspireerden tot een efficiënte opstelling van de draaibare spiegels.

In de natuur is bladschikking belangrijk omdat elk blad zoveel mogelijk licht moet opvangen. Floravariaties met ongunstige bladschikking hebben het niet gered. Wat we nu in de natuur aantreffen, is het resultaat van een proces van miljoenen jaren selectie, overerving en variatie.

Moraal van dit verhaal

De natuur is intelligenter en fascinerender dan we kunnen bevatten. De natuur is continu in beweging, niets blijft hetzelfde. Alles in de natuur staat in relatie tot elkaar, niets kan op zichzelf bestaan. Alles groeit en heeft een uniek dienende plek in het geheel. Wij vergeten het wel eens, maar ook wij maken deel uit van die natuur.

Als je al wandelend kijkt naar alles wat er is, lijkt het klaar als een klontje dat er voor alles een tijd is en dat er voortdurend nieuwe kansen zijn. Plantjes in arme droge grond laten zich niet kisten en produceren soms de prachtigste bloemen en ook wij zijn overlevers. Het leven zit vol afwisseling: himmelhoch jauchzend und zu Tode betrübt. Als we dat accepteren hebben we een grote slag geslagen.

Het leven is (te) kort. In de Minho leven we met volle teugen.