Portugal Portal

Ooit was het voer voor arme lui en dieren, nu is het trendy en cool om op johannesbrood gebaseerde producten (meel, spreads, chocoladetabletten, enz.) te consumeren. Carob World is een start-up met een team van 12 mensen in Faro, dat nu nog on demand produceert, maar 3 ton per dag kan leveren.

In 2017 schreef Maja al over deze voor ons Nederlanders vrij onbekende vrucht of is het groente? Hieronder Maja’s artikel uit 2017, aangevuld met een link naar een recent artikel in Portugees over Carob World.

Johannesbroodboom. Alfarroba, in het Nederlands carobe, is in de Algarve een geliefd ingrediënt van koekjes en gebak. De provincie is voor 95 procent verantwoordelijk voor de gehele jaarlijkse productie van vijfendertig tot vijftigduizend ton. Portugal staat hiermee op de derde plaats van carobeproducerende landen, na Spanje en Italië. Carobe is de naam voor de peulen van de johannesbroodboom, een interessant gewas met een lange geschiedenis.

De johannesbroodboom, in het Latijn Ceratonia siliqua, is een kleine boom. Hij wordt tot twaalf meter hoog en heeft een ronde kroon. Hij bloeit van augustus tot november met groenige bloemaren. De vruchten zijn peulen die circa vijftien centimeter lang zijn en een jaar nodig hebben om te rijpen. Ze worden in de herfst geoogst als ze donkerbruin of bijna zwart zijn. Deze peulen hebben een hoge voedingswaarde en worden al sinds mensenheugenis gegeten. De boom verlangt hete, droge zomers en verdraagt geen vorst. De bladeren blijven het gehele jaar groen, zijn glanzend en geveerd.

De boom is afkomstig uit het oostelijk Middellandse Zeegebied. Hij werd in Mesopotamië – het huidige Irak – in cultuur gebracht en is van daaruit verspreid over de landen rondom de Middellandse Zee. De Arabieren introduceerden de boom in Noord-Afrika, Spanje en Portugal.

Naamgeving

De johannesbroodboom heet in het Portugees: alfarrobeira of farrobeira, pão-de-João of pão-de-São-João, figueira-de-pitágoras of figueira-de-egipto. In veel namen vinden we Johannes terug, dit is Johannes de Doper. In de Bijbel staat dat hij, toen hij predikte in de woestijn, leefde van wilde honing en sprinkhanen. Het Hebreeuwse woord voor de peul van de johannesbroodboom lijkt op het woord voor sprinkhaan. Er zou hierdoor verwarring kunnen zijn ontstaan. At Johannes sprinkhanen en is de vertaling goed, of at hij de vruchten van de johannesbroodboom en is de vertaling onjuist? De Engelsen zijn alle verwarring een stap voor met hun benaming ‘locust tree’ of sprinkhanenboom.

Een andere naam voor de johannesbroodboom is ‘de boom die nooit sterft’. De boom kan eeuwenoud worden, geeft in gunstige omstandigheden al na vijf jaar vruchten en gaat hiermee door tot op zeer hoge leeftijd.

De pitten die in de vruchten zitten, hebben bijna altijd dezelfde vorm en gewicht. Vandaar dat men ze vroeger gebruikte als gewichtjes bij precisiemetingen, bijvoorbeeld het wegen van goud of diamanten. Het woord karaat is afgeleid van de Griekse naam voor de vruchten van de johannesbroodboom (keratim).

Gebruik

De rijpe peulen zitten vol suikers, ze zijn als snoepgoed dat aan de boom hangt. In Mesopotamië gebruikte men ze om gerechten en dranken te zoeten. De Romeinen kauwden erop.

De peulen worden gebruikt als veevoer – paarden schijnen er dol op te zijn – maar ze worden ook geroosterd en gemalen en dienen dan als surrogaat voor chocolade. Dit product heet carobemeel en is donker van kleur. Carobemeel gebruikt men in koekjes, gebak en brood. Je kunt er een warme drank mee maken. Er wordt ook likeur of siroop van gemaakt en een noviteit is bier van carobe.

De pitten die in de peulenvruchten zitten, worden vermalen tot johannesbroodpitmeel. Dit is wit van kleur en wordt gebruikt als bindmiddel voor sauzen, soepen, taarten, pudding, ijs, slasaus en taartvulling. Johannesbroodpitmeel wordt toegevoegd aan babyvoeding om het spugen van baby’s tegen te gaan en het zit in hoogwaardige sportvoeding. Op het etiket vind je dit ingrediënt terug als E410. Ook de cosmetische en farmaceutische industrie maakt gebruik van johannesbroodpitmeel.

De toekomst

Is de vrucht van de johannesbroodboom het ‘zwarte goud’ van de Algarve? Werden in de jaren tachtig van de vorige eeuw vooral citrusbomen geplant, recent zijn er 2,5 miljoen nieuwe johannesbroodbomen aangeplant op zo’n manier dat machinale pluk mogelijk is. De boom is makkelijk in onderhoud, heeft weinig verzorging en weinig water nodig.

Belangrijk is dat men zoekt naar nieuwe mogelijkheden en producten en dat daarin ook geïnvesteerd wordt. De peulen zitten vol vitamines, mineralen en antioxidanten. Als men die eraan zou kunnen onttrekken, dan moeten er meer gebruiksmogelijkheden zijn in dieetproducten en medicijnen. Wat overblijft kan misschien ook als biobrandstof dienen.

Recent artikel in Portugees over Carob World.