Portugal Portal

Een Engels echtpaar koopt in de jaren 80 van de vorige eeuw een stuk grond met een ruïne erop in de heuvels van de Serra de Caldeirão (Algarve). De man gaat aan de slag met de renovatie en opbouw van hun nieuwe huis en de vrouw helpt mee waar het kan. Ondertussen houdt zij een dagboek bij. Allengs blijkt dat de Portugese buurtbewoners (allemaal ouder of oud) hen steeds meer betrekken in hun dagelijks leven. Uit haar dagboek volgen hier belevenissen met Pasen

Palmzondag

Jacinta van Casa Velha bracht ons een bezoek op zondagmiddag (Palmzondag) met haar stromand vol eieren en citroenen. Ze zei dat we deze spullen nodig hadden om Fatias te bakken voor Pascoa. Ik pakte het woordenboek om deze woorden op te zoeken en Jacinta lette op mijn gezichtsuitdrukking om te ontdekken of de woorden er wel in stonden en of ik haar begrepen had.

Fatias zijn pannenkoeken en Pascoa is Pasen en zij zag dat ik dit begrepen had. Ik vertelde haar dat wij in Engeland met Pasen chocolade-eieren eten.

Goede Vrijdag

Goede Vrijdag was een merkwaardige dag. Lucinda kwam ook langs om eieren en citroenen te brengen en gaf instructies hoe de pannenkoeken te maken. Ze wilde helemaal niets eten en dronk alleen een glas water. Ze zei dat het vandaag een vastendag was en dat werken op deze dag verboden was voor haar. Dit werkverbod scheen niet voor mannen te gelden. Want we zagen later José van Casa do Forno aardappelen poten en ook in andere tuinen, waar we langs liepen, waren mannen bezig met poten.

Toen ik Jacinta van Casa Velha vroeg waarom die mannen allemaal zo aan het werk waren, zei ze dat het nieuwe maan was en dat aardappelen juist op deze dag gepoot moeten worden.

Ook Maria van Casa do Forno had op deze dag geen vrijstelling van werken. Ze was er druk mee bezig om bundels brandhout bij elkaar te rapen op de heuvel achter ons huis. Als geschenk voor ons liet ze een bundel achter bij de achterdeur.

Ze worstelde zich de heuvel af met per keer zo’n bundel hout op haar rug. Ze zag er dan uit als een grote egel. Mijn man bood haar aan om alles in een keer naar beneden te brengen met onze bestelwagen. Maar alleen al de gedachte aan zoiets maakte haar aan het schrikken. Dit was nu eenmaal vrouwenwerk en ze zou liever sterven dan hulp van een vreemde te accepteren.

Rond de middag waren de eierkoeken klaar. Ze zagen er feloranje uit, de kleur van eigeel. Jacinta kwam langs en ze trok een vies gezicht toen ze de koeken zag. Ze zei dat ze zonder melk gemaakt hadden moeten worden. Ze wilde er niets van proeven.

Paasbrood

Later in de middag kwam Maria, de vrouw José, de bouwvakker die mijn man helpt, langs om ons een traditioneel paasbrood te brengen, dat ze voor ons had gebakken in haar broodoven. Dit brood bestond uit de gebruikelijke plaatselijke mix van meel, suiker en citroen, gekruid met kaneel en kort in zwijnenboter gekookt. Met dit verschil dat in dit brood drie eieren zaten, nog in de schaal.

Overal waar wij naar toe gingen dit weekend, bood men ons paasbrood aan, iedere keer met dat ei met schaal erin. Ik heb nooit begrepen hoe je dat moet eten, moest ik zoiets eten en uitspugen? Ik hield me rustig tot ik stiekem de eierschalen in mijn tas kon verbergen.

Op Paaszaterdagavond was er een voetbalwedstrijd in het aangrenzende dorp. We gingen ernaartoe. Daarna zagen we een dansvoorstelling van de plaatselijke folkloregroep. Leuk dat we een paar dansers herkenden en de inhoud van de liedjes konden verstaan. Meestal gingen ze over het dagelijks werk, zoals wieden, planten en iemand het hof maken, wat een lievelingsthema scheen te zijn, omdat het aanleiding is voor veel voor-de-gek-houderij en grappig doen tijdens het dansen.

Paaszondag

Op Paaszondag trokken wij onze beste kleren aan. De feestelijke atmosfeer had ons te pakken. Eerst gingen we naar het postkantoor om in de cel onze familie te bellen. Op de terugweg gaf Maria ons een stuk koek en een glas medronho en zij wenste ons en onze familie een vrolijk paasfeest. Daarna liepen we langs een van de vele drankstokerijen waar men ons weer een medronho aanbood. Deze kwam vers uit de destilleerderij en was nog warm en zeer sterk.

’s Middags waren we uitgenodigd in Casa do Forno, om een speciale reden, want schoonzoon Francisco, die in Frankrijk woont en werkt, was gekomen om zijn ouders te bezoeken en hij was vandaag een dagje op bezoek bij zijn schoonouders.

Jacinta had veel werk verzet. Ze is altijd gretig om wat van ons te leren en kijkt goed naar hoe wij het doen. Ze wilde indruk maken op ons allemaal en had daarom de keukentafel met een plastic tafelkleed en fraai aardewerk gedekt.

We troffen schoonzoon Francisco op het erf en waren snel in gesprek met hem in het Frans en in het Portugees door elkaar. We zaten in de zon, dronken de wijn van José en amuseerden ons goed. Ik wilde graag  Francisco gebruiken als een brug tussen ons en onze buren. Omdat hij hier is opgegroeid en daarna naar Frankrijk is gegaan. Hij kon inderdaad veel gaten vullen in de wederzijdse conversatie en aan Jacinta en José dingen over ons uitleggen, die wij hen niet goed konden verklaren. Het werd een zeer interessante ontmoeting

Daarna riep Jacinta ons in de keuken te komen, waar wij gingen zitten, brood met olijven aten en wijn dronken, waarbij zij ons een eenpansgerecht serveerde van geitenvlees met aardappelen. Een Portugees maal bestaat altijd uit meerdere gangen en het nog een keer opscheppen voor de tweede of derde keer wordt je daarbij gewoon opgedrongen. Daarom is het erg moeilijk in te schatten hoeveel men zou moeten opdoen. Het geitenvlees was heerlijk en zacht en José zei erbij dat het van een van zijn geitjes kwam.

Na dit gerecht haalde José een pan uit de broodoven en aten we vlees van wildzwijn met een saus, waarin we zoals gebruikelijk ons brood doopten. We dachten dat dit alles was en we leunden met volle buik naar achteren, toen de volgende gang begon. Dat was koude lever met uien. Dit is een heel eigengereid smakend gerecht en het is beter als men dan nog honger heeft. Francisco en José schepten grote porties op, terwijl wij weinig namen en het eigenlijk liever niet aten.

Gezouten lever wordt gedroogd gekocht en is dan zo hard als een steen. De lever moet twintig uur lang in water weken, voordat ze gekookt wordt. Voor onze smaak is het beter als het water regelmatig ververst wordt, maar de inheemse bevolking geniet wel van de sterke smaak en daarom is voor hen dat water verversen niet zo belangrijk. Het ruikt en smaakt in ieder geval behoorlijk sterk, maar het is met knoflook en uien erbij toch een zeer smakelijk gerecht.

We worstelden ons door het levergerecht heen en daarna serveerde Jacinta salade met uien en een dressing van olijfolie, azijn, zout en koriander. Dat kregen we wonderwel helemaal op, ondanks dat we al veel te veel gegeten hadden bij de vorige gangen. Tegenwoordig eten wij zelf altijd salade tot slot van de maaltijd, omdat dat verfrissend is na het grote zwelgen.

Hoe dan ook, dit was niet de laatste gang, we waren het paasbrood helemaal vergeten.

Francisco en José waren nog vol in actie, maar mijn man had het opgegeven en de goede omgangsvorm zegt dan dat ik er dan wel een stuk van moet eten. Ik vroeg om een klein stuk want ik had natuurlijk al genoeg op. Onzin, zei Jacinta en ze legde een groot stuk brood met een ei erop op mijn bord. Je bent veel te mager, zei ze. Sta maar op en huppel wat door de kamer en daarna is er wel weer ruimte. Ik wist uit ervaring dat het geen zin had met haar in discussie te gaan en dat het makkelijker was om toe te geven en de koek op een of andere manier weg te krijgen.

Ik merkte wel op dat Jacinta zelf niet veel gegeten had en Maria had slechts haar gebruikelijke portie brood met saus op.

Tot slot hielden José en Francisco op met eten en schonk José nog meer wijn in. We hadden nu veel dorst, wat de zaak ingewikkeld maakte. Omdat we niet het risico wilden lopen water uit hun bron te moeten drinken, dronken we veel meer wijn dan goed voor ons was. En dan ook nog een paar glazen medronho.

Toen Jacinta een huisgemaakte geitenkaas tevoorschijn haalde, waren we zeer opgelucht dat de beide mannen bedankten en voor ons een stuk kaas werd ingepakt om mee naar huis te nemen.

Het is moeilijk voor te stellen hoeveel wij deze middag gegeten hadden. Niet voor de eerste keer verwonderde ik mij erover waar deze kleine mensen zoveel eten laten en waarom de eetlust van Portugezen in het algemeen veel groter is dan de onze, die ook niet echt klein is. We konden ons nauwelijks meer bewegen en gingen direct bij thuiskomst op bed liggen om het eten er eerst maar ‘uit te slapen’.

Overgenomen uit het boekje Wild Herbs and Happiness met toestemming van Associação in Loco. Vertaling: Han Overkamp