Portugal ligt niet aan de Middellandse Zee. Toch noemen we het een mediterraan land. Dat heeft te maken met het klimaat dat voor een groot deel een Middellands Zeeklimaat is, maar ook met de cultuur en manier van leven. Daarom ondersteunde Portugal het verzoek aan de UNESCO om het mediterrane dieet op de lijst van immaterieel erfgoed te plaatsen.
Dat verzoek werd gedaan door zeven landen die elk een gemeente als vertegenwoordiger hebben aangewezen: Spanje (Sória), Griekenland (Koroni), Italië (Cilento), Marokko (Chefchaouen), Cyprus (Argos), Kroatië (Brac e Hvar) en Portugal (Tavira). Het verzoek werd in 2013 gehonoreerd.
Wat is het mediterrane dieet?
Het woord dieet is afkomstig van het Griekse díaita en het Latijnse diaetea en betekent leefregels, manier van leven. Oorspronkelijk heeft het woord dus niet alleen met eten te maken. Het mediterrane dieet is een aanbeveling voor een gezonde leefwijze en een gezond en duurzaam voedingspatroon.
Ancel Keys (1904-2004), een Amerikaans wetenschapper, onderzocht de relatie tussen voeding en hartinfarcten in zeven verschillende landen (Seven Countries Study). Hieruit bleek dat in de landen rondom de Middellandse Zee veel minder hart- en vaatziekten voorkwamen. Keys legde als eerste de relatie tussen de aantallen hartinfarcten in de verschillende landen en het cholesterolgehalte van het bloed. Eerst dacht hij dat de hoeveelheid vet in de voeding bepalend was voor het cholesterolgehalte, maar al snel ontdekte hij dat het ging om het soort vet. Verzadigd vet uit vlees, zuivel en harde margarine verhoogt het cholesterolgehalte, onverzadigd vet uit olie verlaagt het juist. In 1959 schreef hij samen met zijn vrouw een boek over voeding en in 1975 publiceerde hij: How to eat well and stay well the Mediterranean way.
Een eenduidig mediterraan dieet bestaat niet, denk alleen aan het verschil tussen de Griekse keuken en de Italiaanse of Marokkaanse. Er zijn gelijkenissen, maar ook verschillen. Daarom vatten we het mediterrane dieet samen in een aantal leefregels en in een voedingspiramide.
De principes van het mediterrane dieet
- Kook eenvoudig en eet niet te veel.
- Eet meer plantaardige dan dierlijke producten.
- Eet seizoensproducten die uit de omgeving komen.
- Gebruik olijfolie als belangrijkste vetbron.
- Gebruik (matig) zuivelproducten.
- Kruid de maaltijd met verse kruiden en verminder zo het zoutgebruik.
- Eet meer vis dan rood vlees.
- Drink gematigd wijn en uitsluitend bij de hoofdmaaltijd.
- Drink gedurende de dag water.
- Gebruik de maaltijden gezamenlijk aan tafel.
Het mediterrane dieet in een voedingspiramide
Je kunt de piramide als PDF bekijken of downloaden (2 MB), in het Engels of Portugees.
Tavira
De gemeente Tavira, als vertegenwoordiger van het mediterrane dieet, biedt bewoners en bezoekers tal van activiteiten die hieraan gekoppeld zijn.
Zo is er in het gemeentelijke museum een tentoonstelling gewijd aan het Dieta Mediterrânica. Daarin worden de principes van het dieet duidelijk gemaakt en vind je veel informatie over de basisproducten ervan.
In het kader van de tentoonstelling organiseert het museum wandelingen en excursies naar lokale voedselproducenten. Ook zijn er kookdemonstraties waarin je leert hoe deze producten te verwerken. Voor kinderen zijn er speciale lesprogramma’s over voeding.
De gemeente organiseert activiteiten voor inwoners van alle leeftijden om ze in beweging te krijgen en te houden. Deze bestaan uit gymnastieklessen, zwemmen, wandelingen en fietstochten.
Er zijn gastronomische festivals gedurende het jaar die aandacht besteden aan regionale gerechten en producten. En elk jaar wordt een grote markt rondom het mediterrane dieet georganiseerd, de Feira da Dieta Mediterrânica.
Feira da Dieta Mediterrânica
Sinds 2013 vindt de Feira da Dieta Mediterrânica jaarlijks plaats in de tweede week van september. Door het oude centrum van Tavira staan kraampjes met producten uit verschillende landen met een mediterraan dieet. Ook zijn er regionale en lokale producten. Verder zijn er proeverijen, demonstraties en kookworkshops. Je kunt bijzondere planten en kruiden kopen. Er worden voedings- en dieetadviezen gegeven. Er zijn demonstraties en workshops bewegen: dansen, zumba, yoga. En het geheel wordt omlijst met een cultureel programma van muziek en dans. Kortom, het is een spektakel dat een bezoek meer dan waard is.
Bronnen:
In 2019 zal de Feira da Dieta Mediterrânica in Tavira worden gehouden van 5 tot 8 september. Het programma in Portugees en Engels vind je bij de link.
Feira da Dieta Mediterrânica