Ondernemende vrouwen in Portugal: Marion de Ruiter, yogalerares
In het dal blaft een hond. Dichterbij klinkt getjilp van vogels. In de yurt heerst totale stilte. Liggend op onze yogamatjes proberen we ons op onze ademhaling te concentreren. Hoe vredig kan het leven zijn?
Na mijn emigratie zocht ik jarenlang tevergeefs naar yoga in de omgeving van Oliveira do Hospital. Ik had heimwee naar de wekelijkse lessen in Den Haag. Lichaam en geest werden in anderhalf uur goed onder handen genomen. De soms wat zweverige teksten over het goddelijke in jezelf nam ik graag voor lief. Ontspanning is belangrijk in yoga, maar inspanning ook en strekken, balanceren, lenigheid, uithouding en concentratie. Je wordt je bewust van de kleinste spier in je lijf en je leert dat je door een bewust gebruik van je ademhaling je eigen grenzen steeds verder kunt oprekken. Tot mijn grote vreugde stuitte ik een paar maanden geleden op een aankondiging van Marion de Ruiters yogalessen op het blog van de NCB. Nu rijd ik elke week in een kwartiertje naar Avô. Marions prettige stem leidt me door de oefeningen en af en toe corrigeert ze mijn houding. Wat een weelde!
Marion is in 1952 geboren in Rotterdam, maar haar ouders verhuisden al snel daarna naar het buitenland. “Ik heb mijn jeugd voornamelijk in de tropen doorgebracht, Zuid-Amerika en Afrika, met name in Kenia. Daar waren apen, schildpadden en slangen in de tuin heel gewoon in die tijd. Als we eens terug in Nederland waren, vond ik het een beetje benauwd, al die stoeptegels”.
Marion studeerde begin jaren ’70 sociale wetenschappen, in een tijd dat de universiteiten ‘overgenomen’ werden door de studenten. “Iedereen om me heen liep met het rode boekje te zwaaien. En ik zat ook in een marxistische discussiegroep. Al snel dacht ik: als die arbeiders zo belangrijk zijn, dan word ik er zelf wel één. Ik heb toen een klein boetiekje geopend in hartje Amsterdam.” Marion vertelt dat ze altijd al erg van bewegen hield en veel danslessen nam. Ze speelde toen met de gedachte om, als ze dat zou redden, professioneel danser te worden.
Dat ging niet door. Op haar 24ste emigreerde ze samen met haar toenmalige partner naar Amerika, waar ze in Boston voor het eerst in aanraking kwam met yoga.
“Ik merkte dat er een ongekende rust over me kwam. Ook leerde een vriendin mij de eerste pranayama ademhalingsoefeningen op de minimal muziek van Keith Jarret. Al snel ben ik toen zelf yogalessen gaan geven in een huis waar drugsverslaafden werden opgevangen, een zogenaamd Halfwayhouse. Ik had de behoefte om yoga te delen met anderen, maar qua techniek en kennis stelde het niet veel voor. Een andere vriendin gaf me het boek Be Here Now van Baba Ram Das, één van de eerste boeken voor westerlingen. Dit beschreef op een hippe jaren ’70-manier de spirituele transformatie. Het idee om yoga, meditatie, ecologisch verantwoord leven te combineren met het delen van welvaart sprak me erg aan.”
In de praktijk merkte Marion echter dat het vredelievend samenwonen met meerdere mensen toch zijn grenzen kent. Kleine ergernissen over wie de afwas deed of de vuilnis buiten zette, konden uitgroeien tot flinke ruzies.
Terug in Nederland nam Marion lessen in verschillende stijlen yoga, zoals iyengar, vinyasa en hatha, de oudste vorm van yoga. In 1992 ging ze op reis naar India waar ze een Sivananda cursus deed in een ashram, een hermitage. “Destijds was daar een swami die ik adoreerde. Zijn combinatie van kracht en kwetsbaarheid gekoppeld aan een enorme nuchterheid trok me ontzettend aan. Deze swami’s maken geen grapjes. Ze gaan er helemaal voor. Het resultaat is dan ook een echt mooi en volledig mens dat er stáát. Ik weet nog goed hoe gelukkig ik me voelde na de cursus, zo lekker in mijn lijf zat ik, zo opgeruimd in mijn hoofd was het. Het gezonde vegetarische eten, geen alcohol en koffie, de meditatie, de discipline van het vroege opstaan, deden me goed.”
Later kwam ze in Nederland in aanraking met Vipassana meditatie: “Het is, zeg maar, de meest orthodoxe manier om mediteren te leren. Geen flauwekul, meteen 10 dagen, 9 uur per dag zitten, waarvan negen dagen in volledige stilte. Dat was ook weer een eyeopener. Mijn hoofd raakte nu echt opgeruimd, ik kon er na drie dagen zitten een speld in horen vallen. Ook kreeg ik meer inzicht in de negatieve, zich herhalende gedachtenspiralen en leerde technieken om die te doorbreken.” Voor Marion werd het nu menens: walk the walk en talk the talk.
Hoe kwam je in Portugal terecht?
“Ik werkte rond 1996 in de filmcatering en een collega had hier een huis gekocht. Portugal was al een aantal keren mijn vakantiebestemming geweest, nog een beetje onontdekt en lekker goedkoop. Ik voelde me er veilig alleen. Ik heb een stuk land gekocht met een kleine ruïne die ik in 10 jaar tijd tot woonhuis heb laten verbouwen.”
Toen ze nog in Amerika woonde, startte Marion een nog steeds bestaande kledingzaak – Ziezo – in St. Louis, Amerika. Ook was ze een tijdlang gediplomeerd kapster. Daarna stapte ze in de catering, min of meer toevallig: “Een vriend vroeg me eens of ik kon koken voor een grote groep, en dat ging me goed af. Ik kocht een bus die ik samen met mijn vader verbouwde en ik werkte veel voor filmcrews in heel Nederland op locatie. Ook stond ik een paar keer op het popfestival Lowlands met 30 man personeel om het publiek van eten en drinken te voorzien. Tafeltje Wokje heette ons ad hoc restaurant. Onze lassiedrankjes van yoghurt, karnemelk en mint werden door de jeugd zelfs op internet geroemd. Heel leuk.” Vervolgens werkte ze een paar jaar als coach: “Ik had een Gestalttherapeutische opleiding gedaan en wilde daarmee aan de gang. Uiteindelijk ben ik in 2006 definitief in Portugal komen wonen.”
Na haar definitieve verhuizing begon ze met het lesgeven van yoga. “Dat was best een grote beslissing, want eigenlijk ben ik een beetje bang voor groepen en knaagde de onzekerheid of ik wel genoeg te bieden had. Maar de rol van yogajuf past me goed, ik kan het ook niet faken. De yoga, het synchroon lopen van de adem met de oefeningen, dwingt me in het hier en nu te blijven.”
Marion vertelt dat ze twee jaar geleden weer naar India ging om haar Teacher Training Certificate te halen. “Ook weer in de Sivananda stijl, met naast de 5 uur yoga per dag ook les in Ayurveda, een Zuidindiase eeuwenoude geneeswijze, met aandacht voor anatomie en rajayoga, de filosofische achtergrond. De gedachte dat alles met elkaar verbonden is, spreekt me aan. Wij, in plaats van ik. “
Mis je Nederland?
“Nee, niet echt. Hier op het land is het rustig, minder gestress, minder verkeer, minder post in de brievenbus, minder of geen ‘peer pressure’ over welke kleren ik nu weer zou moeten kopen of keukensnufjes, want eigenlijk ben ik gek op mooi ontworpen dingen. Van een vriend hier leerde ik het begrip consuminderen, hij paste het ook echt toe en ik vind dat wel wat. Mijn kledingkast raakt leger en leger, ik heb geen wasdroger meer, zet de boiler na het douchen weer uit. De yurt en de studio zitten al op ledverlichting, nu het huis nog. Het gaat de goede kant op. Ik heb hier geleerd zuinig met water om te gaan, mijn voorraad is beperkt en ik probeer zo lang mogelijk de aanleg van een furo uit te stellen. De watergoten monden nu uit in een tank, ongelofelijk wat er aan liters van een dak af komt. Ook gebruik ik weinig chemicaliën omdat het afvalwater weer in de grond sijpelt. Het plonsbadje heeft een waterfilter, met lavastenen en gerstenstro, een oud middeleeuws recept om waterputten algenvrij te houden. En ik bedek de grond tussen de planten en groenten zoveel mogelijk met gedroogde varens. Het hout, mijn warmtebron, komt van eigen land en voor de tegelkachel kan ik zelf voldoende zagen. In totaal ben ik 3 à 4 kuub per winter kwijt inclusief de grote gietijzeren kachel in de keuken en ik ben een grote koukleum! Ik vind mezelf een groot luxe beest dat ik hier zo kan leven en zoveel leer over van alles, genoeg te eten heb, op reis kan, het warm heb ’s winters. Ik leef als god in Portugal.“
Marion ziet ook als voordeel dat ze als gevolg van het lesgeven op plaatsen komt waar ze anders niet snel zou komen, zoals in Viseu waar ze in een centrum voor alternatieve geneeswijzen, Lilas de India, les gaf en vorig jaar in Caldas de São Paulo tijdens het Trancefestival. Ze was ook op de Encontro Verde, een jaarlijkse driedaagse ecologische ontmoeting op Quinta Cabeca de Mato, waar ze les gaf en een paar weken geleden tijdens een Tichnathan werkmeditatieweek. “In de yogalessen varieer ik de oefeningen per les, dat houdt mezelf ook scherp en geïnspireerd. En ik hou van een vloeiende les, waarin de oefeningen in elkaar overgaan. Ik doe zelf meestal mee.”
Ga je veel met Nederlanders om?
“Ja, maar ook veel met Engelsen, Belgen, een enkele Amerikaan, Duitser, Fransman, Portugees, Italiaan en nu heb ik een beginnende vriendschap met een Japanse. De verschillende nationaliteiten vind ik prettig, zij kijken net weer anders tegen dingen aan, andere cultuur, andere prioriteiten, andere grapjes en gevoeligheden.”
Wat zijn je hobby’s?
“Ik heb hobbys genoeg, maar ik moet nu nog de tijd nemen om al de kanten van mezelf, vooral de creatieve, genoeg te voeden. Er is op een quinta altijd veel opruimwerk waar ik in kan verzanden en vaak ben ik ‘s avonds bekaf. Het gaat steeds beter maar het ‘heilige moeten’ is nogal ingebakken bij mij!”
Marion vertelt dat ze veel knutselt en tamelijk veel bouwt, zoals het houtwerk van de yurt waarin ik les krijg. “Ook hou ik wel van tuinieren maar dan vooral van het resultaat, de mooie bloemen en planten en de onbespoten groenten. Maar als ik me een tuinman of vrouw zou kunnen veroorloven…! Ik heb nu een piepklein, made in Portugal, campertje van vrienden overgenomen en begin de smaak te pakken te krijgen ermee op stap te gaan. Ik zou er heel graag nog eens mee naar Marokko willen.” Eerst maar eens hier de boel ontdekken, zegt ze. “Ik stond laatst in de gletsjervallei bij Manteigas met gierende wind en bijna volle maan, de hond gromde steeds op de voorbank en joeg me de stuipen op het lijf. Wat een sfeer daarboven. De volgende dag heb ik een prachtige wandeling gemaakt tussen de wilde bergorchideetjes en gentiaan.”
Waar loop je tegen aan in Portugal?
“Ik loop hier tegen dezelfde dingen aan als in Nederland, als het gaat om bureaucratie bijvoorbeeld. Maar in Nederland kan je volgens mij wel meer je verhaal halen dan hier. Waar zijn hier de consumentenorganisaties? Ik mis de ombudsman. Het tribunaal is geloof ik zo’n beetje de enige weg en dat duurt dan jaren. Dus laat dan maar. Aan de andere kant kon ik door een persoonlijk gesprek met de ingenieur van de EDP voorkomen dat er een grote hoogspanningsmast naast mijn huis werd gezet. Dat lijkt me onmogelijk in Nederland. Maar geen Nederlander went eraan dat iemand niet komt opdagen op de afgesproken dag of tijd en ook niet even belt, terwijl iedereen een mobiel heeft. De geografie van Portugal dicteert ook een beetje zulk grillig gedrag. Als er een bewolkte of regenachtige dag is pas ik zelf ook mijn dag aan en ga wat verbranden of maaien.”
Hoe sta je tegenover Nederland?
“Ik ben er meer fan van geworden dan toen ik er woonde. Als ik in Nederland ben geniet ik van de mensen, de jeugd, hoe verbaal en zelfbewust ze zijn, de nieuwe snufjes en ontwikkelingen, de goede, informatieve kranten. Ook al is het er vol, dan nog is er veel mooie natuur. Zoveel mensen op elkaar, zoveel culturen ook, ik vind dat we het niet slecht doen in Nederland. Het blijft toch nog steeds een redelijk tolerant land. Ik zie nu meer hoeveel wij Nederlanders voor lief nemen, het geklaag over de voorzieningen, die vergeleken bij hier natuurlijk fantastisch zijn, maar ja, het is altijd moeilijk om met minder te moeten doen dan voorheen. Nederland is weer mijn tijdelijke huis geworden en dat was het eigenlijk altijd al. Ik heb geen heimwee. Dat had ik wel toen ik nog in Amerika woonde. Misschien omdat Nederland nu dichterbij ligt en ik gemakkelijk heen en weer kan vliegen.”
Wat is yoga?
Het woord yoga komt uit het Sanskriet en betekent ‘eenheid’ of ‘samenbrengen’. Yoga ontstond ruim 4.000 jaar geleden in India. Het was een manier om tot een diepere staat van meditatie te komen. Anders dan vroeger wordt de eenheid van lichaam en geest nu vooral gezocht (en gevonden) in een combinatie van ademhaling, lichamelijke oefening en concentratie. Marion de Ruiter combineert verschillende soorten yoga, zoals Ashtanga-yoga, Iyengar-yoga en Hathayoga, maar ze past ook Pilatesoefeningen toe. Zie voor uitleg www.yogaonline.nl. Marion is te bereiken op marionderuiter@gmail.com.