Portugal Portal

Het is hier stil. Dat viel ons al direct op toen we in het achterland van de Algarve kwamen wonen. Die rust is begrijpelijk, we zitten ver weg bij de toeristische drukte. Maar het duurde een tijdje voor we wisten wat we misten: vogels. Een vreemde gewaarwording zo middenin de natuur.

In onze achtertuin in Nederland hingen we altijd vetbolletjes en nestkastjes op. Meesjes, musjes, roodborstjes en zelfs het winterkoninkje kwamen elke dag op bezoek. Een merelmannetje begon zelfs na een tijdje mijn lokfluitje te imiteren. Maar hier, midden in de natuur, zijn nauwelijks vogels te ontdekken. Alleen wat blauwe eksters die te schichtig zijn om dichtbij te komen.

Een jaar na onze verhuizing zitten we op onze veranda te ontbijten. Overal bloemen om ons heen. Boven ons de druivenranken die onze veranda van welkome schaduw voorzien. Voor ons de vele vijgenbomen waarin de vruchten langzaam opbollen. Zoals altijd heb ik een camera bij de hand omdat ik in de afgelopen weken allerlei soorten insecten ontdekt heb. Terwijl mijn koffie koud staat te worden, zit ik met mijn neus tussen de bladeren om een sprinkhaan te fotograferen. En soms ben ik compleet van de wereld door een bidsprinkhaan die mij echt aankijkt. Een prachtbeest, zijn voorpoten in een deftig gebaar gevouwen.

Maar ineens trekt iets anders mijn aandacht: ik hoor getjirp. Vrolijke riedeltjes.

‘Hoor je de vogels?’ vraag ik aan Jan. Ik steek mijn vinger op en samen spitsen we onze oren. Het is prachtig. We horen ze niet alleen, ze fladderen ook gezellig om ons heen. Pimpelmeesjes en vinkjes in de bomen, een boomkruipertje tegen een boomstam. En in de top zit een puttertje, zijn rode kopje heen en weer zwenkend in de zon. We genieten stil van de vrolijke wereld die ineens gevuld is met vogelgeluiden. Toch vreemd…

Het duurt tot die avond voor Jan zijn idee uit de doeken doet. ‘Het is het gif,’ zegt hij. Ik heb geen idee waar hij het over heeft, dus knik ik geïnteresseerd. Als aanmoediging. ‘Mario heeft hier al die jaren gespoten, daar komt het door.’

Gif

Ik herinner me de verdorde grasstroken langs ons pad toen we hier aankwamen. Een knorrige Jan die alleen maar ‘Round-up’ bromde, terwijl de vorige bewoner Mario heel blij ‘Psst psst’ combineerde met het bijbehorende spuitgebaar. Mario was trots op de bloeiende fruitbomen; Jan schudde strijdlustig zijn hoofd. ‘Dat gif komt er niet meer in,’ voorspelde hij.

De keuze voor een gifvrij land heeft natuurlijk een bijwerking: meer insecten. Op zich logisch. Maar nu pas realiseren we ons dat insecten het belangrijkste voedsel zijn voor vogels. Een feestmaal dat dus lang afwezig was. Gif is wellicht de grootste vijand voor de natuur. Het doodt veel meer dan die paar insecten. Het verdwijnt ook in het grondwater of blijft hangen aan de groenten die je lekker fris met een sausje op je bord legt. De natuurlijke balans trekt totaal scheef.

Biologische bestrijding

Dat eerste jaar zonder gif hebben onze bomen het moeilijk. Ze moeten zelf tegen hun natuurlijke vijanden vechten. Veel hulp geeft afhankelijkheid. Biologische bestrijding is natuurlijk arbeidsintensiever, maar het levert uiteindelijk een grotere voldoening op. Gelukkig krijgen we hulp: we strooien natuurlijke schapenmest, we geven minder water voor een beter worstelgestel en we trommelen hulptroepen op, zoals nestkastjes voor vogels. En zo zijn we denk ik in deze puur Portugese omgeving een van de weinigen die vogelhuisjes hebben opgehangen.

Het is alle moeite meer dan waard. We genieten ineens van zwaluwen die een plekje vinden onder de dakrand en het puttertjespaar dat met dons en hooi het nestkastje bewoonbaar heeft gemaakt. Vaak zit pa rustig om zich heen te kijken vanaf zijn uitkijkpost in de top van de pinus. Hij fluit een gezellig liedje. Maar nu de stilte opgelost is in een vrolijke wolk, knaagt er iets anders: vogels houden niet alleen van insecten, ze vinden sappig fruit ook heerlijk. Fruit zonder pssst pssst. Lekker gezond gifvrij fruit. Dan fluit ik terug ter aanmoediging. Er is genoeg, wil ik ermee zeggen. En heel even lijkt het alsof hij mijn fluitje imiteert, maar dat zal wel verbeelding zijn.