Portugal Portal

Bij belastinginning hoort een leger ambtenaren en een verlammende bureaucratie die vaak tot ergernis leidt. Zelfs als het om zoiets simpels als fietsbelasting gaat. In Nederland ingevoerd in 1924 maar al in 1941 door de Duitse bezetter afgeschaft. Het heeft wel bestaan in Italië, Zwitserland en veel Aziatische landen. En ook in Portugal. Daar is het inmiddels weer afgeschaft, maar ooit kreeg ik ermee te maken.

Wanneer je iets van de overheid nodig had, was het verplicht een tekst op speciaal daarvoor bestemd papier te schrijven, het zogenoemde papel azul com 25 linhas (blauw papier met 25 lijnen).

De muren van het stadhuis in Setúbal hingen vol met voorbeelden van dit soort teksten waar je met gemak een hele dag mee zoet kon zijn. De Portugese bevolking onderging die bureaucratische mallemolen gelaten. Het riekte naar ambtenarentijdverdrijf of medeburgertje pesten. En dat alles, in mijn geval, voor een geel plaatje van ongeveer 10x10cm met registratienummer om op het achterspatbord van mijn fiets te kunnen schroeven. Want dat moest, had de agent verteld die me kort daarvoor had aangehouden.

Procedures

Ik was strafbaar, maar hij bleef aardig omdat hij ook wel snapte dat niet elke buitenlander op de hoogte kon zijn van lokale details. Geduldig legde hij de procedure uit. Eerst naar het stadhuis, de betreffende tekst aan de muur overschrijven, dan naar de kantoorboekhandel voor het officiële papier en de fiscaalzegels, vervolgens thuis netjes overschrijven en terug naar het stadhuis waar, na akkoord, de opgeplakte zegels worden voorzien van de handtekening van de ambtenaar die het geheel vervolgens doorgeeft aan een collega, weer in de volgende rij staan en als het je beurt is kun je het verzoekschrift terugontvangen, nu voorzien van een stempel dwars door de zegels en handtekening heen.

Test

Het duurde inderdaad even, maar toen kon ik met het document naar de locatie waar dit soort zaken verder werd afgehandeld. Dat was ergens aan de rand van de stad. Ik verwachtte een snelle overhandiging van het noodzakelijke plaatje, maar nee. Eerst moest er aan voorwaarden worden voldaan. Zoals een rijvaardigheidstest. Juist, op de fiets. Diep verontwaardigd probeerde ik de agent achter de balie ervan te overtuigen dat Nederlanders zo ongeveer op een fiets zijn geboren. Wat dacht hij wel?! Het bracht slechts een meewarige glimlach teweeg. “Het is bedoeld voor uw veiligheid, daarom is het verplicht.”

Plaatje

Maar ineens kreeg hij een ingeving. “U kunt vast wel autorijden, is het niet?” hoewel hij niet eens naar mijn rijbewijs vroeg. Dat ik toen trouwens nog niet eens bezat, dus ik hield me op de vlakte. Voldaan kruiste hij het vakje aan en dat loste het probleem meteen op. Ter plekke tikte hij het documentje uit. Ik moest hem een te verwaarlozen bedragje betalen, dat verbaasde me nog het meest na zoveel inspanning en irritatie. In ruil hiervoor kreeg ik het plaatje en de bijbehorende verklaring van fietsrijvaardigheid – op verzoek te tonen – zonder ook maar één meter in zijn bijzijn aantoonbaar veilig te hebben gefietst.

Brood

Ik bewaarde dit document als in goud afgedrukt. Nu wenste ik hartgrondig de ontmoeting met een agent maar helaas, het cruciale moment van vertonen na zoveel gehannes wilde maar niet komen. Tot ik op een mooie zonnige dag ontdekte dat er geen brood in huis was. Mijn twee modelkinderen zaten in de badkuip en deze kon ik gerust even alleen laten. Snel sprong ik op mijn fiets en suisde de heuvel af. Regelrecht in de armen van twee figuren in uniform die me aanhielden. Een hij en een zij, nog jong. “Kunnen we uw rijbewijs even zien?”

Knipoog

Natuurlijk had ik het gouden document niet bij me. “Dan moet u met me mee naar huis want daar ligt het!” kon ik er nahijgend uitbrengen, in het zicht van de bakkerij twintig meter verderop. Ik besefte dat dit oponthoud langer kon gaan duren dan gepland. Met de gedachte aan mijn twee in het badwater was paniek niet ver weg. Dit en het broodgebrek legde ik de agenten uit. Ze waren verrassend begripvol: “Gaat u maar gauw terug naar huis!” Alles had ik verwacht behalve dit. En ze voegden er nog, met een knipoog naar elkaar, heel meelevend aan toe: “Wat ons betreft is het vandaag Moederdag!”