Politesse. Deftig woord voor hoffelijkheid. Ruikt naar toiletverfrisser. In de reclame, predikaat vernieuwd. In Nederland niet aan de man te brengen. Wellevendheid, een vorm van algemene beschaving, niet onbeschoft. Helaas, Hollanders staan in de top drie van slechtst gemanierde volken ter wereld.
Met plezier las ik de column Politesse op Portugal Portal. Uit de pen van Karolien Van Eck. Tolk en vertaalster Portugees.
Jaren geleden vroeg een cursiste aan me wat het betekende dat de Portugezen haar, bij voorkeur in een volle bus, ‘Sjensja’ in het oor fluisterden.
Ze werd er zelfs een beetje rood van en ik moest er ook wel om lachen. Maar toen begreep ik wat ze bedoelde: ‘Com licença’ klinkt natuurlijk zo als het snel wordt uitgesproken.
Huftergedrag
Kennelijk niet meer af te leren. Beleefdheid en omgangsvormen. Bij ons in Nederland een zwak puntje. Verbloemd gezegd. Verleerd, hoe je voor elkaar krijgt wat je wilt. Zonder te drammen. Al helemaal niet met handgemeen. Of stampvoetend. Door het lint gaan. Als een olifant in een porseleinkast.
Sorry in het Portugees. Wat niet helemaal klopt, schrijft Karolien Van Eck. Want sorry, oftewel ‘desculpe’. Zeg je eigenlijk pas als je iets verkeerds hebt gedaan. Met ‘com licença’, vraag je toestemming. Vóór je iets (verkeerds) gaat doen. Kom daar maar eens om in ons kikkerlandje.
Bijzonder die authentieke Portugese hoffelijkheid. Ook in het verkeer. Twee stappen verwijderd van een zebrapad. Auto’s die vaart minderen. Chauffeurs die uit zichzelf stoppen. Bijtijds, voor overstekende voetgangers. Een ongekend fenomeen. In het Nederlandse verkeersbeeld. Blij het vege lijf te redden. Tijdens je oversteekpoging. Zebrapad of niet.
Algartalhos
De buurt-‘supermercado’ voor de lokale bevolking. Gemoedelijk en kleinschalig winkelen. Elke dag wippen wij hier wel even aan. Om een vers broodje met ‘queijo selecto’ te scoren. En een liter dagverse melk. Zomaar ben je bekend als de bonte hond.
Tussen de schappen door. Zigzaggend in smalle gangetjes. Volgestouwd met onuitgepakte dozen en lege kratten. Regelmatig een file van winkelwagentjes. Moeilijk om elkaar te passeren. Op z’n Portugees hoor je bij zo’n exercitie veelvuldig rond te strooien. Met ‘com licença’, uiteraard.
Let op de goede volgorde, grapt Karolien Van Eck. Eerst ‘com licença’ prevelen. Daarna op iemands tenen gaan staan. Dan je hiervoor verontschuldigen door ‘desculpe’ te zeggen!
Tevergeefs
Geen schijn van kans zelfs. Hier m’n gebrekkige Portugese taalbeheersing op de proef te stellen. Want, hier vind je vooral jonge adolescenten. Achter de toonbank of bij de kassa. Elke gelegenheid aangrijpend. Hun Engelse taalvaardigheid te oefenen. Die zij loslaten op elke toerist. Ongeacht het land van herkomst.
Heelhuids aangeland bij de dagverse melk. Word ik aangestaard door een leeg schap. Pech, wat jammer. Het antwoord op een vraag. Die ik nog niet heb gesteld. Schalt mij al tegemoet.
Omkijkend in het glimlachende gezicht. Van het alerte winkelmeisje. Tja, beantwoord. Vóór ik überhaupt de vraag kon bedenken. Die ik in m’n beste Portugees wilde stellen. “Sorry Sir, no milk today”.
Leuk geschreven en de ervaring is inderdaad antwoord veelal in het Engels, echter dat is in NL niet anders of waar ook ter wereld.
Dank je wel, Liz. Klopt. Engels voor een prima gelijkluidende Nederlandse variant, hoor je steeds vaker in NL. Jammer. Net alsof onze eigen taal niet goed genoeg is. In Portugal hoor ik toch liever die mooie zangerige klankenbrij.