Uit de vertaalpraktijk (1)
Toen we nog in Nederland woonden en met onze kinderen (toen 6 en 3) naar Sesamstraat keken, heb ik dubbel gelegen om de aflevering waarin Ernie radeloos probeert uit te leggen wat het verschil is tussen “hier” en “daar”. Je kunt je er wel wat bij voorstellen…
In het Nederlands wordt de wereld ingedeeld in twee concepten; Alles wat niet hier is, is daar. In het Portugese begrippenkader wordt een hele dimensie toegevoegd, de wereld wordt ingedeeld in drie plekken. Aqui is de ruimte bij mij in de buurt en ali is níet bij mij in de buurt. Maar er bestaat nog aí en dat begrip introduceert “de ander” in het hele verhaal. Het betekent namelijk: daar waar het niet bij mij in de buurt is, maar wel bij jou in de buurt, oftewel “daar voor mij en hier voor jou”. Als je aan iemand vraagt wáár iets is en het antwoord is: aí, dan hoef je dus niet ver te zoeken.
Er is nog een heel ander vakgebied waarop in Portugal de wereld ook wordt ingedeeld in drie dimensies, waar Nederland er maar twee kent; het huwelijk en met name het huwelijksgoederenrecht. Voor de Nederlandse wet kun je trouwen in algehele gemeenschap van goederen of op huwelijksvoorwaarden. Als er bij het huwelijk geen voorwaarden worden opgesteld (bij notariële akte), dan wordt het een huwelijk in algehele gemeenschap gesloten en zijn alle goederen die de echtgenoten voor en tijdens het huwelijk bezitten, van beiden.
In het Portugese rechtssysteem bestaan er (je raadt het al) drie basisprincipes: comunhão geral de bens, comunhão de adquiridos en separação de bens. Het eerste principe is gelijk aan de algehele gemeenschap van goederen en het laatste betekent dat er geen gemeenschap van goederen is. Voor beide principes is het nodig huwelijksvoorwaarden op te stellen. De tussenvorm, comunhão de adquiridos, betekent dat alle goederen die tijdens het huwelijk worden verkregen gemeenschappelijk bezit zijn en dat alle goederen die men daarvóór bezat, exclusief toebehoren aan de desbetreffende echtgenoot. En dát is het regime dat geldt als er geen convenção antenupcial is (huwelijksvoorwaarden).
Dus als je op een akte moet vermelden met wie je bent gehuwd en in welk regime, dan moet je er rekening mee houden dat “gewoon, zonder voorwaarden” hier dus heel wat anders betekent! Ik maak bij het vertalen dan ook meestal een voetnoot waarin ik specifiek uitleg welk regime er geldt en of daarvoor huwelijksvoorwaarden zijn opgesteld.
Ik vraag me één ding af: Hoe zou Ernie dat uitleggen? 🙂